پرسش :

شرایط امر به معروف و نهى از منکر را بیان کنید.

پاسخ :
شرایط امر به معروف و نهى از منکر پنج چیز است:

اول: آنکه آمر و ناهى، معروف و منکر را بشناسد و یقین داشته باشد به وجوب معروف و حرمت منکر، و خودش از اشتباه ایمن باشد.

دوّم: آنکه احتمال بدهد که امر و نهى او تأثیر داشته باشد، پس اگر احتمال عقلایى بدهد که امر و نهى او اثر ندارد، وجوب آن ساقط مى شود.

سوّم: آنکه کسى که واجب را ترک کرده و یا فعل حرام را بجا آورده، اصرار به آن داشته باشد، پس اگر بداند که مرتدع شده و بعد مرتکب نمى شود، ساقط مى شود.

چهارم: آنکه واجب بودن معروف و حرام بودن منکر در حقّ فاعل منجزّ و ثابت باشد و در ترک واجب و فعل حرام عذرى نداشته باشد، پس اگر فاعل، معتقد باشد به مباح بودن فعل حرامى و یا به جواز ترک واجبى، در این صورت امر به معروف و نهى از منکر ساقط مى شود و همینطور است در هر موردى که تارک واجب و فاعل حرام عذر داشته باشد، بلى از راه تنبیه غافل و ارشاد جاهل، تنبیه و ارشاد لازم است.

پنجم: آنکه در امر و نهى او مفسده و ضررى براى خود او یا مسلمان دیگرى نباشد، پس با احتمال عقلایى به ضرر و مفسده، ساقط مى شود.

منبع: جامع المسائل، استفتائات آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)، جلد اول، قم: امیر العلم، 1383.